Vivium heeft ongeveer 15 opleidingsplaatsen voor artsen en gemiddeld zijn er 7 beschikbaar voor specialisten ouderengeneeskunde in opleiding. Dit aantal is niet in beton gegoten. 'Voor leuke ambitieuze mensen maken we plaats', laat Marco Wisse, directeur revalidatie bij Vivium Zorggroep, enthousiast weten. 'Ik ben ook als basisarts bij Vivium gestart, een innoverende organisatie die zich richt op de persoon achter de dokter, zijn ambities en verwachtingen', vult Olav Schuth, specialist ouderengeneeskunde aan. 'Als je als basisarts enthousiast bent over je stage- of opleidingsplek, dan vertel je daar over. En met die mond-tot-mondreclame vullen we veel van onze opleidingsplaatsen. Met de basisarts die ik nu zelf begeleid voer ik wekelijks evaluatiegesprekken. Ook over niet-medische zaken, zoals de impact van dokter zijn, het dragen van verantwoordelijkheid. Wij vinden het belangrijk om daar op het niveau van de basisarts in te investeren, want dan is de overgang naar aio minder groot. Als zorgorganisatie kun je je daarin zeker onderscheiden.'

Managementprincipes en organisatiecultuur

'Binnen Vivium hanteren we het adagium 'wie het weet mag het zeggen', gebaseerd op de Rijnlandse organisatieprincipes. Veranderingen gaan zo ongelooflijk snel en zijn van zo'n andere betekenis voor onze sector, waar het altijd wat traag en voortkabbelend ging, dat je als management nooit alleen een antwoord kan geven op de zorgvraag van de cliënt van de toekomst. Dus zet je je professionals, waaronder ook de SO, in een positie waarin zij samen met de cliënt nadenken over de vraag: 'Wat is het antwoord op uw zorgvraag?' De rol van het management is daarbij veel meer faciliterend', licht Marco toe. 'Het  blijft wel een zoektocht, zoals in de afgelopen maanden tijdens de Covid-19 situatie. Dan wordt het spannend, want iedereen 'weet het' en dan dreigt er dat er geen koers meer is. Maar in de ontwikkelingen van de ouderenzorg is deze manier van samenwerking met professionals heel nuttig en productief.'

Olav knikt instemmend. 'De huidige generatie wil 'verschil' maken in de toekomst van het vak. In mijn eigen specialist in opleiding-fase sloot ik ook al aan bij bestuursvergaderingen en kon ik bijvoorbeeld meedenken over een casus of situatie, innovatieprojecten, visie op de zorg of onderzoek. Je ervaart dan: mijn mening telt en wordt ook meegenomen. Er wordt niet alleen nieuwsgierig geluisterd naar je inbreng, maar het management stimuleert die inbreng ook actief. Dat is een extra motivatie om als specialist te blijven.'

'Toen ik begon, was er een inwerkbijeenkomst waar Marco een welkomstwoord deed. Ik zat naast een schoonmaker, iemand uit de keuken en de receptionist en iedereen voelde: ik ben onderdeel van het zorgproces. Dat maakt je trots op de organisatie en trots dat je daar onderdeel van mag zijn. En dat draag je ook uit.'

Het belang van academisch onderzoek

'Al jaren geleden heeft Vivium besloten zich aan te sluiten bij het UNO, het Universitair Netwerk Ouderenzorg. Los van de behoefte om snel antwoorden te vinden op actuele vragen is het ook nuttig en wenselijk om na te denken over de vragen van de toekomst. Dat doen we met UNO door te kijken of er al bestaand onderzoek is, of het wiel al is uitgevonden of dat er onderzoek moet plaatsvinden voor nieuwe vragen waar we nieuwe antwoorden op moeten vinden. Als Vivium vinden we dat uiteraard belangrijk, maar daarmee zijn we ook aantrekkelijk voor een groep specialisten ouderengeneeskunde die in het frontlinie van de ontwikkeling van het beroep zitten', licht Marco de aandacht voor academisch onderzoek toe.

Olav vindt dat dit aansluit op de ontwikkelingen van het vak en op de ambitie van studenten. 'Veel geneeskundestudenten hebben de ambitie om onderzoek te doen en het verschil te maken in een vak dat nog heel erg in ontwikkeling is. Bij Vivium kun je aansluiten bij lopende onderzoeken, zoals een groot Parkinson-onderzoek waarbij organisatie-overstijgend wordt gewerkt en waar de UNO financiering voor beschikbaar heeft gesteld, of aansluiten bij actuele problematiek. Een van mijn collega specialisten heeft de kans gekregen om minder klinisch te gaan werken zodat zij tijd heeft om onderzoek te doen naar de impact van Covid-19 voor de zorg voor ouderen. Dit laat zien hoe je met innovatie en actuele problematiek bezig kan zijn. En voor basisartsen is het aantrekkelijk om te zien dat we ook in de ouderenzorg steeds meer naar evidence-based werken toegaan.'

Toekomst van het vak en de rol van de specialist

'Als je kijkt naar de toekomst van de ouderengeneeskunde zie je demografische en medische ontwikkelingen. We worden steeds ouder, maar hebben ook een veel lagere kindersterfte en een betere levensverwachting, waardoor er steeds meer kinderen zijn met chronische aandoeningen, vertelde een hoogleraar kindergeneeskunde mij ooit. Dat zijn onze cliënten van morgen, die we nog niet kennen. Welke zorgvraag hebben zij?', vraagt Marco zich af. 'Om die vraag te beantwoorden hebben we de jonge dokters hard nodig.'

'En we moeten de shift maken naar: hoe kijken we naar geneeskunde?', vraagt Olav. 'Er is veel aandacht voor onderwijs bij Vivium; veel specialisten ouderengeneeskunde zijn ook docent op een universiteit. Vanuit de praktijk kun je laten zien hoe veranderingen plaatsvinden en hoe de praktijk daarop aansluit. Waardevol om zo ook de verbinding te zoeken naar de rol van de dokter van de toekomst. Een van de voorbeelden bij Vivium is de ontwikkeling van het specialisme in de eerstelijn: consulten voor de huisartsen, buiten de intramurale setting van de verpleeghuizen. De toekomst van de zorg voor ouderen ligt grotendeels daar. In Amsterdam pakt Vivium die handschoen op en vertaalt dat ook in een stukje onderwijs waarin je co-assistenten en huisartsen in opleiding laat meelopen. We moeten meer in verbinding denken en doen, want demografie houdt zich niet aan schotten.' 

Andere belangrijke randvoorwaarden voor succes

'Het vak ouderengeneeskunde is enorm in ontwikkeling. We weten nog lang niet alles. Zowel inhoudelijk als ook de positie van de  SO in het speelveld (tussen ziekenhuis, ouderenzorginstelling en huisarts) is in ontwikkeling. Dat vraagt ook om andere opleidingsvormen. Niemand weet nog hoe het moet. Het is samen ontdekken en ontwikkelen', aldus Marco.

'Het is een wisselwerking tussen nieuwsgierigheid van de organisatie en de mensen die daar vakinhoudelijk mee bezig zijn. Openstaan voor wat wel werkt en wat niet. Elkaar meenemen in ontwikkelingen is belangrijk maar de basis moet goed zijn en dat betekent veiligheid creëren. Dat doe je onder andere door bedside teaching, dat hoor ik ook terug van studenten. Als SO moet je daar ruimte voor maken én de organisatie moet dat belangrijk vinden én faciliteren', voegt Olav toe.

Marco: 'Een veilige werkplek bieden, waar jonge professionals kunnen blijven leren en waar ze fouten mogen maken, dat creëer je door voldoende begeleiding te bieden, gevraagd en ongevraagd, en rugdekking te geven als het spannend wordt. Want ga er maar aanstaan als specialist ouderengeneeskunde, in een omgeving waar iedereen iets vindt van ouderenzorg. Het is moeilijker dan je denkt, maar wel heel leuk!'