'Onze drijfveer is om ‘de kunst van het gelukkig oud zijn’ te ondersteunen. En dat betekent voor alle professionals die bij ons werkzaam zijn dat zij daaraan een bijdrage willen leveren door continu leren en verbeteren. En dat lukt alleen als je gelukkig bent in wat je doet, je kunt ontwikkelen en je zoveel vertrouwen hebt, in jezelf en in de organisatie, dat je ook buiten de lijntjes durft te kleuren.' Zo start Inge Fleischeuer, bestuurder van Vitalis, ons gesprek over wat een goed leerklimaat kenmerkt. 'Als je je leerklimaat op orde hebt, dan kunnen mensen groeien en bloeien en durven ze ook verantwoordelijkheid te nemen, ook artsen in opleiding.'

It takes a village to raise a child

'Er is een hele vakgroep nodig om een dokter op te leiden', vertaalt Esther Warmerdam, specialist ouderengeneeskunde en kaderarts opleiden, het uitgangspunt van ‘it takes a village to raise a child’. 'En daar staan we voor', vult Femke Zandboer, specialist ouderengeneeskunde en ook kaderarts opleiden, aan. 'Iedereen werkt mee, ook andere vakgroepen als fysiotherapie en psychologie en de zorg. Iedereen is gelijkwaardig en mag zijn zoals 'ie is. Leren en ontwikkelen gebeurt wederzijds. Ook wij, als ervaren specialisten, reflecteren op onze expertise, ons gedrag en op onze rol als opleider bijvoorbeeld.'

'We hebben gemiddeld vijf artsen in opleiding bij Vitalis. Derdejaars aios kiezen voor ons vanwege de grootte en de diversiteit van de organisatie, zodat je op alle fronten iets kan leren. Basisartsen komen vaak bij ons binnen met als doel ‘ik word huisarts’, vanuit de gedachte ‘geen ziekenhuisspecialisme is dus huisarts.' Wij merken dat ze gelukkig toch vaak switchen naar de ouderenzorg. Onze basisartsen en aios zijn onze beste ambassadeurs. Zij zijn vaak zo enthousiast over het vak, onze opleiding en het feit dat ze zo serieus genomen worden, dat we eerder teveel aanmeldingen hebben dan te weinig. We hebben dan ook de luxe om te kunnen kiezen voor die mensen die ook echt voor het vak willen gaan', vertelt Femke.

Leren en ontwikkelen is wederzijds

'Als specialisten ouderengeneeskunde willen we vooral laten zien hoe leuk en mooi ons vak is en we zorgen dan ook voor een zorgvuldig proces. Daarin pamperen we de aios niet, we zijn wel eerlijk. Zelf stellen we ons ook lerend en kwetsbaar op, door eigen casuïstiek in te brengen en dit van feedback te laten voorzien. Want we zijn zeker niet de alleswetende specialisten', benadrukken Esther en Femke.

'Bewust kijken we ook welke opleider past bij welke aios en dat wordt erg gewaardeerd. Opleidingstijd is zo belangrijk dat we daarvoor onze telefoons doorschakelen, zodat de wekelijkse leergesprekken en supervisiemomenten altijd kunnen doorgaan. Een aios beoordelen doen we alleen als we iemand ook echt aan het werk hebben gezien, niet op basis van ‘hearsay’. Met de opleiders onderling bespreken we een aantal keren per jaar onder andere onze opleiderscapaciteiten. Dat zorgt voor transparantie en schept een band, waardoor je elkaar ook tussendoor sneller opzoekt', vullen de SO’s elkaar aan. 'We stimuleren scenariodenken en als de aios een andere optie kiest dan zijn begeleider zien we dat als wederzijds leren en ontwikkelen.'

Innoveren is leuk

Esther: 'Innovatie spreekt jonge dokters aan. Van ‘hoe schrijf je begrijpelijke rapportages’, hoe gebruik je ‘YSIS’, het digitale patiëntendossier met medicatiekoppeling, tot de ontwikkeling van ‘de digitale dokterstas.' Dit is een tas met hulpmiddelen voor de verpleegkundige voorwacht, zodat je als arts op afstand mee kan kijken en op basis daarvan kan beslissen of je zelf de patiënt nog moet zien. De digitale dokterstas bevat onder andere GoogleGlass met daaraan gekoppeld een digitale stethoscoop, een mobiel ECG en metingsinstrumenten. Met deze tas is het vak voor verpleegkundigen ook weer interessanter.

Voor jonge artsen, die bij ons dus ook verbeter-management-opdrachten doen, is het uitdagend om mee te denken, mee te ontwikkelen en oplossingsrichtingen aan te dragen. En wij leren van hen en gebruiken hun kennis en inzichten. Voor grote én voor kleine innovaties. Een win-win dus.

Medische leiderschap vanuit de bedoeling: wie het weet mag het zeggen

'We proberen weg te blijven van allerlei systeemwerelden. Onze besturingsfilosofie hebben we samen met de vitale teams uitgewerkt. Zo borgen en verankeren we ook onze integrale visie op zorg. Ons adagium is ‘wie het weet mag het zeggen’ en dat heeft twee kanten', legt Inge uit. Een is dat we professionals heel serieus nemen. Zij staan aan het roer en dat is bij ons geen inhoudsloze kreet. Iedereen mag zijn wie hij is, met zijn eigen deskundigheid en inbreng. Dus als het over hygiëne gaat, dan nodigen we ook de huishoudelijke hulp uit, want die is daar dagelijks mee bezig. En twee is dat professionaliteit niet vrijblijvend is, professionaliteit moet je trainen, onderhouden, anders blijf je een amateur. Die intrinsieke drive om beter te worden moet er wel zijn. Een belangrijk uitgangspunt is dan ook de sfeer en met elkaar in gesprek blijven over de bedoeling.'

Een kop koffie en een goed gesprek

Esther: 'Een kop koffie en een goed gesprek, daar bereik je meer mee dan alles op papier te zetten. We zijn ooit, toen de sfeer minder was, als vakgroep bezig geweest met een statuut en je raadt het al, dat is er nooit gekomen. Wel hebben we, vanuit de inhoud, laten zien wat we kunnen en waarom het belangrijk is om met ons in gesprek te zijn en te blijven, waarbij goede zorg voor onze cliënten het uitgangspunt is. In onze vakgroep heeft iedere specialist ouderengeneeskunde een eigen aandachtsveld en kan op zijn gebied medisch leiderschap tonen. Ik doe dat met mijn expertise in het Directieteam waarin ik een eigen rol heb. Belangrijk is om elkaar scherp te houden, te voeden en elkaar te bevragen op een laagdrempelige manier. Daar hebben we geen statuut voor nodig. De artsen in opleiding doen trouwens ook een cursus medisch leiderschap, zodat dit een intrinsieke motivator wordt.'

Blijf nieuwsgierig

Tot slot een laatste advies van Inge Fleischeuer. 'De grootste valkuil is dat je denkt dat je het wel weet. Daarvan zijn wij ons allemaal zeer bewust. Blijf daarom nieuwsgierig, dan haal je nieuwe dingen op. Zoals vandaag, als ik hoor en zie hoe gedisciplineerd er gewerkt wordt aan het opleiden van jonge artsen. En dat die discipline nodig is om daarvoor elke dag voldoende tijd en aandacht te hebben. Dat is professioneel leiderschap en daar ben ik heel trots op.'