Liesbeth Hoogendijk: ‘Op deze dag zetten we de mantelzorger in het zonnetje! Want als mantelzorger verricht je een heldendaad. Een gemiddelde mantelzorger zal zichzelf geen held noemen. Vaak vinden zij zorgen voor een hulpbehoevende zieke of naaste vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Voor de persoon die je verzorgt ben je namelijk een held. Op de Dag van de Mantelzorg zijn er in heel Nederland (lokale) activiteiten om mantelzorgers te laten weten dat ze gewaardeerd worden. Ik wil alle mantelzorgers dan ook meegeven om de tijd te nemen om tijdens de Dag van de Mantelzorg van de aandacht en waardering te genieten. En onthoud: ‘Als je goed voor jezelf zorgt, kan je ook goed voor een ander zorgen.’

‘Laat ik vooropstellen dat de rol van mantelzorgers nu al enorm groot is. In 2021 hebben we een rapport gepubliceerd, gebaseerd op een onderzoek naar de maatschappelijke kosten en baten van mantelzorg. De waarde van mantelzorg komt uit op een bedrag van 22 miljard euro op jaarbasis. Dat zijn alle uren en activiteiten die door mantelzorgers worden ingevuld. Mantelzorg lijkt misschien gratis, maar uit dit onderzoek blijkt dat het dat niet is.’

‘De rol van mantelzorgers wordt in de toekomst steeds belangrijker. Door de vergrijzing neemt het aantal zorgvragers toe en het personeelstekort stijgt. De samenleving zal vragen om langer en meer voor elkaar te gaan zorgen. Terwijl de vraag naar mantelzorgers de komende jaren stijgt, neemt het aantal beschikbare mantelzorgers juist af. Kortom: de druk op mantelzorgers wordt steeds groter. Om deze druk te verlichten is het van belang dat de omgeving van een cliënt in een vroeg stadium betrokken is. Dus hoe zorg je ervoor dat de vraag naar zorg wordt uitgesteld met behulp van de sociale omgeving, de wijk en de gemeente? En als er zorg nodig is, voer dan het gesprek over wie welke taken op zich neemt en wat de verwachtingen zijn.‘

‘Mantelzorgers zijn veel tijd kwijt aan administratie taken en regelgeving. Deze tijd zouden ze liever besteden aan het zorgen voor hun naaste. Uit een enquête onder leden van het Nationaal Mantelzorgpanel in 2019 blijkt dat mantelzorgers 17 procent van hun tijd kwijt zijn aan administratieve taken. Dat is gemiddeld 4 uur per week. Neem bijvoorbeeld het plaatsen van een mantelzorgwoning in de tuin. Deze aanvraagprocedure verloopt zo ingewikkeld dat dit jaren duurt. Wij roepen daarom constant op om de mantelzorger meer erkenning te geven en onnodige belemmeringen weg te halen.

Ten tweede is het belangrijk dat we maatschappelijk niet alleen de discussie voeren over het anders inrichten van zorg, maar dat we ook kijken wat haalbaar is. Het gesprek over verwachtingen tussen mantelzorger, zorgprofessional en cliënt staat daarbij centraal. Het is belangrijk dat we met de mantelzorger bespreken: Welke taken kan en wil je verrichten? Hoeveel tijd heb je beschikbaar? En wanneer heb je iets nodig vanuit de zorgprofessional?’ Dit gesprek is belangrijk om overbelasting te voorkomen.’

Zorg ervoor dat je de naasten van een cliënt vanaf het begin betrekt bij het zorgproces, zodat zij een gelijkwaardige partner zijn. Vraag hen direct wat zij kunnen betekenen zodat je kunt samenwerken met elkaar. Wanneer mevrouw bijvoorbeeld altijd haar echtgenoot zelf douchte, kan je hierover het gesprek aangaan. Kan en wil mevrouw dat nog doen, heeft ze hierbij hulp nodig of wil ze liever hulp bieden bij andere zorgtaken? Kortom: een betere samenwerking tussen de formele en informele zorg.

In aansluiting op de ActiZ campagne Praat vandaag over morgen, gericht op de samenleving, zou het gesprek ook binnen zorgorganisaties meer gevoerd moeten worden. Het is essentieel dat zorgmedewerkers het gesprek over morgen voeren. Niet alleen met de cliënt zelf, maar vooral met het netwerk rondom de cliënt.’

‘Ik neem een brede blik, kennis, maar vooral motivatie en gedrevenheid mee om naar meer gellijkwaardigheid in de zorg te komen. Hoe gaan we samen zorgen? Die vraag staat centraal. Die omslag is niet van de één op andere dag te maken. Na tien jaar is er gelukkig al veel bereikt. Ik ben vooral trots dat het gelukt is om mantelzorg op de politieke en maatschappelijke agenda te zetten. Vanuit de wetenschap dat mantelzorg iets is waar iedereen op een bepaald moment in zijn leven mee te maken krijgt. Het is belangrijk dat mantelzorg dan op een gezonde manier onderdeel van je leven is.’