Als gevolg van de vergrijzing stijgt de vraag naar zorg, maar het personeel dat in de zorgt werkt groeit niet mee. Het roept de vraag op hoe we de zorg voor ouderen toekomstbestendig houden. In de Living Labs, een initiatief van ActiZ, wordt op lokaal en regionaal niveau gezocht naar oplossingen.  Eén van de deelnemende organisaties is Woonzorggroep Samen. In het dorp Warmenhuizen experimenteren zij met concrete oplossingen om de zorg anders te organiseren.

Lokale oplossingen 

Sigrid van Haaster werkt als projectleider bij Woonzorggroep Samen en is aanjager van het Living Lab in die regio. ‘Met het Living Lab willen we bijdragen aan een gezonde, zorgzame en duurzame samenleving. Het proces, onze ervaringen, de successen maar ook de dingen die niet werken: alles delen we zodat anderen ervan kunnen leren en ideeën ook elders kunnen worden ingezet’, aldus Van Haaster. ‘Maar oplossingen komen niet alleen vanuit de sector: we hebben ook anderen nodig om de zorg toekomstbestendig te maken. De zorg is immers van ons allemaal.’

Daarom betrekt de zorgorganisatie, naast de gemeente en andere zorg- en welzijnsorganisaties, ook actief de inwoners van het dorp Warmenhuizen bij dit vraagstuk. Eén van die betrokken inwoners is Arco Kleimeer. Kleimeer is zelfstandig ondernemer en actief in de politiek, maar vindt het belangrijk om ook tijd vrij te maken voor zijn omgeving. Dat doet hij onder meer als lid van de Dorpsraad, die het Living Lab vanaf begin af aan heeft omarmt. Kleimeer: ‘Het is van belang dat er aandacht komt voor de vergrijzing en de toenemende zorgvraag, en dat er lokaal wordt gekeken naar oplossingen.’  

In gesprek

In het dorp zijn daarom verschillende gesprekken met inwoners gevoerd. ‘Het was een zoektocht hoe we hen het beste bij dit onderwerp konden betrekken’, vertelt Van Haaster. ‘Bij de eerste dorpsbijeenkomst waren alle zorg- en welzijnsorganisaties aanwezig, maar onze belangrijkste doelgroep ontbrak: de inwoners van Warmenhuizen.’ De Dorpsraad stelde daarna voor om aan de hand van theater het vraagstuk dichterbij de mensen te brengen. Kleimeer: ‘Met korte scènes op straat lieten we mensen zien wat de gevolgen zijn van de ouder wordende samenleving. Toen ging het gesprek veel meer leven: bij de volgende bijeenkomst zat de zaal vol.’  

De gesprekken leverde vele verschillende oplossingsrichtingen op. ‘Denk aan een betere samenwerking tussen zorg, sociaal domein en lokale (sport)verenigingen. Maar ook het bewust maken van mensen hoe belangrijk het is om je eigen gezondheid te bevorderen. Er zijn heel veel ideeën ontstaan die we hebben samengevat in een routekaart. Eén van de eerste concrete uitwerkingen daarvan is het Trefpunt dat op 10 mei open gaat. Het is heel goed dat mensen straks zien dat er iets gebeurt met hun ideeën.’  

Trefpunt

Op 10 mei openen de deuren van het Trefpunt Gezond&ZO, een samenwerkingsinitiatief van onder meer inwoners, de gemeente, de dorpsraad en verschillende zorg- en welzijnsorganisaties in de omgeving. Van Haaster: ‘Uit de gesprekken bleek dat inwoners niet goed weten waar ze naartoe moeten met hun vragen. En ook huisartsen gaven aan het lastig te vinden om hun cliënt concreet door te verwijzen als de vraag buiten het medisch domein licht. Het regionale aanbod is dus te versnipperd. Bij het Trefpunt willen we daarom alles rondom gezondheid, zorg en ondersteuning samenbrengen, voor iedereen uit Warmenhuizen. Je kunt er ook terecht voor de Gezond &ZO check, een soort fit- en welzijnscheck. En het moet een plek worden waar je elkaar kunt ontmoeten.’

Van Haaster gaat verder: ‘We starten het experiment laagdrempelig met aanbod dat er al is, vanuit één centrale locatie in het dorp. De medewerkers van het Trefpunt zijn medewerkers van aangesloten organisaties en vrijwilligers. Zij kunnen vanuit het Trefpunt ook reguliere werkzaamheden oppakken, zo zijn er twee flexplekken, een spreekkamer en een gezamenlijke personeelsruimte. Dat helpt de samenwerking tussen onze organisaties te versterken.’ Ook wordt nauw samengewerkt met andere organisaties en verenigingen in het dorp. ‘Ik vind het echt mooi om te zien hoe betrokken iedereen is’, stelt Van Haaster.

Inspiratie

Waar halen Van Haaster, Kleimeer en anderen nu eigenlijk hun inspiratie vandaan? ‘Eén van de dingen die mensen inspireerden zijn blue zones. Dat zijn plekken op de wereld waar mensen heel oud worden, en in goede gezondheid. Er is onderzoek gedaan naar waarom dat zo is. Dat zit ‘m in dingen als beweging, gezond eten en verbinding maken met mensen om je heen. Maar ook in het hebben van betekenis, een doel om elke dag op te staan en onderdeel uit te maken van de samenleving’, aldus Van Haaster.

Kleimeer voegt toe: ‘De saamhorigheid in Warmenhuizen is groot en mensen zijn bereid iets voor een ander te betekenen. Dat maakt het leuk om dit samen met de gemeenschap op te pakken. Door in gesprek te gaan willen we meer perspectief bieden als het om de toekomst gaat. Wat is er allemaal wel mogelijk? Waar kunnen we met elkaar invloed op uitoefenen?’

De toekomst van het dorp  

In het dorp en vanuit het Living Lab zijn er nog veel meer plannen voor de toekomst, licht van Haaster toe. ‘Naast het Trefpunt gaan we samen aan de slag met thema’s als verbinden van jong & oud en levensloopbestendig bouwen. Maar ook met zaken rondom preventie, bewegen, vrijwilligerswerk na pensionering en het matchen van vraag en aanbod via een digitaal platform. De genoemde plannen zijn op zichzelf niet nieuw, maar het verbinden van alle initiatieven maakt de kans op succes wel groter.’

‘Heel lang zagen we het vraagstuk van de vergrijzende samenleving als toekomstmuziek’, concludeert Kleimeer. ‘Maar we zitten er nu middenin. Het onderwerp leeft, dus dit is ook hét moment om er met inwoners mee aan de slag te gaan. En hoewel het voor sommige mensen nog wel een ver-van-hun-bed-show- is, probeer je door erover in gesprek te gaan het wat dichterbij te brengen. Zodat mensen er ook eerder mee bezig gaan.’ Van Haaster is het er roerend mee eens. ‘Het vraagt ook lef van ons als zorg- en welzijnsorganisaties, overheid en financiers om over je eigen grenzen heen te stappen en dit vanuit maatschappelijk belang gezamenlijk op te pakken.’