Van de wethouder naar het UWV

Het personeelstekort was de basis van OpStap, vertelt Van der Meulen. ‘We hebben een tekort in de zorg. Hoe krijg je al die roosters dicht? Ik was wel benieuwd of mensen buiten de zorg, zonder diploma, ook geïnteresseerd waren in een baan in de zorg. Om die vraag te beantwoorden ging hij naar de wethouder in Friesland. Die verwees hem door naar het UWV. Daar kwam Van der Meulen voor een verrassing te staan. ‘Er lag een bak vol met Cv’s van mensen die in de zorg willen werken, maar geen diploma hadden.’

Dat zette hem aan het denken. ‘Hoe komt het toch dat wij als werkgevers er niet op zijn ingericht om deze mensen bij ons te laten werken? Er zitten allerlei drempels tussen. Daar moest ik iets mee.’ Snel daarna legt Van der Meulen contact met een lokale mbo-school: Friese Poort. Zij schreven een specifiek lesprogramma dat voldoet aan een landelijk diploma helpende niveau 2. Binnen twee maanden kon de eerste groep ‘OpStappers’ in Friesland beginnen.

Eigen opleiding

Van der Meulen bedacht OpStap in Friesland bij zorgorganisatie Patyna. Toen hij een paar jaar later van baan wisselde, als Rayonmanager bij Icare, heeft hij OpStap ook bij deze zorgorganisatie geïntroduceerd. Zorggroep Drenthe sluit nu ook aan. Geralda Post is een trotste ‘OpStapper’ bij Icare. Inmiddels heeft ze het eerste gedeelte van de opleiding afgerond. ‘Ik heb vijftien jaar een eigen bloemenzaak gehad, maar ben hiermee gestopt in coronatijd.’

Van jongs af aan was ze al geïnteresseerd in de zorg. ‘Ik was best wel verlegen, dus heb toen niet voor een zorgopleiding gekozen.’ Maar Post werd niet blij van het thuiszitten. Ze wilde weer snel aan het werk. En kon het idee van een baan in de zorg niet loslaten. Toen zag ze de advertentie van OpStap bij Icare in de krant.’ Post was gelijk overtuigd: ze wilde dolgraag deze baan én opleiding. ‘Ik ben er echt vol voor gegaan. Ik mocht op sollicitatiegesprek komen. Kort daarna werd ik gebeld: ik had de baan! Ik ben alleenstaande moeder van twee kinderen. Dan is die vaste baangarantie heel fijn.’

Binnen een jaar klaar

Voordat je begint met de opleiding, is er een screening. Je moet een instaptoets maken voor het ROC. ‘We hadden 120 aanmeldingen en hadden bij Icare ruimte voor een klas van 25 mensen’, vertelt Van der Meulen. ‘Vervolgens hebben we speeddates georganiseerd, zodat de toekomstige leerlingen met zorgprofessionals konden praten. Voordat we starten, mag de hele groep drie maanden meelopen met de zorg. Kijken of de zorg écht iets voor je is. Mocht het bijvoorbeeld niet bevallen, dan kan diegene er nog mee stoppen en kunnen wij iemand anders uitkiezen om mee te laten doen.’

Binnen drie maanden krijg je te horen of je bent toegelaten tot de opleiding. Post vond het heel leerzaam om vooraf te zien hoe de functie in de praktijk werkt. Gelukkig was het niet voor niets, want ze werd toegelaten. Maar deze opleiding is volgens beiden nog maar het begin. ‘Het is nu aan ons als werkgever om zorgmedewerkers aan ons te blijven verbinden. Daarom zijn we nu aan het kijken of Opstappers kunnen doorstromen naar Verzorgende IG niveau 3’, aldus Van der Meulen. Post: ‘Ik zie nu al hoe druk sommige verzorgenden het hebben. Ik wil ook op dat niveau kunnen meehelpen.’

Minder druk op het werk

Behalve de extra mensen en het bijbehorende arbeidstekort, legt OpStap de focus op meer aandacht aan de bewoners. Een OpStapper wordt gekoppeld aan een oudere werknemer. Hierdoor kan iemand zoals Post zich focussen op het welzijn van de cliënt, en de zorgprofessional zich op de zorg. Op die manier ervaart de zorgprofessional ook meer rust. ‘Wij zien nu dat er een groep 60-plussers is met veel werkervaring. Helaas ervaren zij dat het werk steeds zwaarder wordt. Bewoners worden ouder en de zorg voor hen wordt zwaarder. Wij willen hen graag vasthouden, vanwege hun kennis en ervaring. Zij zijn zo kostbaar’, legt Van der Meulen uit. ‘Door daar nu een maatje naast te zetten, een Opstapper, verlicht dat het werk. Hierdoor is er minder werkdruk en zie je bij Icare het ziekteverzuim dalen.’

Er verschijnt gelijk een glimlach op het gezicht van Post. ‘Ik heb een collega van 60 jaar. Zij moest er erg aan wennen dat er iemand met haar meeliep. De tweede dag ging het gelukkig al beter. Nu zijn we zelfs op een punt gekomen dat ze zegt: ‘Ik weet niet meer wat ik zonder jou moet. Ze laat mij allerlei zorgtaken doen, waardoor zij meer rust krijgt in haar werk. Denk bijvoorbeeld aan een bewoner onder de douche helpen of naar bed brengen.’

Landelijk plan?

Het programma OpStap is bij meerdere zorgorganisaties gestart. Maar hoe nu verder? Van der Meulen is inmiddels twee keer van baan gewisseld en ziet dat de continuïteit van OpStap valt of staat bij een ambassadeur. ‘Dat vind ik heel bijzonder, want het is zo’n succes gebleken. Gelukkig gaan Icare en Zorggroep Drenthe er wel mee verder. Je moet dus echt managers binnen je organisatie hebben, die enthousiast blijven over dit soort projecten.’

Een ding staat volgens hem vast: we moeten nu al vooruitkijken. ‘De komende jaren zullen de tekorten aan medewerkers in de zorg alleen nog maar toenemen, op alle niveaus. Waar haal je die vandaan? Je weet dat het de komende jaren volledig misgaat, als we blijven doen wat we nu deden, We hebben nu al veel last van roosterproblemen. Daar moet je op anticiperen.’ Daarnaast vergrijst Drenthe sneller dan de rest van het land. ‘Je moet op een andere manier gaan kijken hoe je voldoende zorgverleners krijgt én daarbij ook nog veel aandacht aan de bewoners blijft geven. Ik hoop echt dat meer plannen zoals OpStap worden omarmd.’