Die ‘beweging naar de voorkant’ is geen plan voor de toekomst, het is nu al gaande. In ziekenhuizen, ouderenzorgorganisaties en in wijken werken professionals dagelijks aan nieuwe vormen van zorg die mensen helpen om langer zelfstandig te blijven, dit is wat wij verstaan onder ‘bewegen naar de voorkant’. Deze verandering vraagt om samenwerking over domeinen heen, tussen ziekenhuizen, wijkverpleging, huisartsen, gemeenten en het sociaal domein.   

Waarom de beweging naar de voorkant nodig is 

Onze samenleving staat voor een dubbele uitdaging: steeds meer ouderen en steeds minder zorgprofessionals. Zonder koerswijziging kan dat niet anders dan ten koste gaan van de kwaliteit en beschikbaarheid van zorg. Daarom moeten we anders durven denken. 

Door in te zetten op gezondheid, preventie en vroegtijdige ondersteuning wordt voorkomen dat mensen onnodig in het ziekenhuis of verpleeghuis terechtkomen. Tegelijkertijd verandert de vraag van ouderen zelf: de nieuwe generatie ouderen wil meer regie en hecht waarde aan zelfstandigheid en kwaliteit van bestaan. Dat vraagt van ons allemaal, van zorgprofessionals tot beleidsmakers – om het systeem om hen heen aan te passen. 

Deze beweging geeft mensen meer mogelijkheden om de regie over hun leven te behouden. Dankzij reablement, preventieprogramma’s en een sterk sociaal netwerk kunnen ouderen langer thuis wonen met passende zorg en ondersteuning. Het gaat dus om het versterken van kwaliteit van bestaan. Door mensen te ondersteunen bij wat zij zelf belangrijk vinden, wordt ruimte gecreëerd voor zelfstandigheid, betekenis en verbinding. Bovendien blijven mensen die langer zonder zorg kunnen functioneren vaak actief, bijvoorbeeld als vrijwilliger, mantelzorger of betrokken buurtgenoot. 

Wat dit vraagt van ziekenhuizen en de VVT 

Voor ziekenhuizen en ouderenzorgorganisaties betekent dit een nieuwe manier van samenwerken. Het gaat om elkaars werelden beter leren kennen en de zorg rondom mensen organiseren, niet enkel binnen de muren van instellingen.  ‘Samenwerking tussen ziekenhuizen en de ouderenzorg is essentieel voor kwalitatief goede en toegankelijke zorg voor de groeiende groep kwetsbare ouderen. Door inzicht te hebben in elkaars capaciteit zorgen we ervoor dat aan hen de juiste zorg op de juiste plek wordt geleverd’, zo benadrukt Ad Melkert. 

Dat vraagt om nauwere samenwerking tussen ziekenhuizen, huisartsen, wijkverpleging en het sociaal domein. Ook binnen de spoed- en acute zorg is die samenwerking cruciaal om te voorkomen dat ouderen onnodig lang worden opgenomen of via de spoedeisende hulp binnenkomen als dat niet nodig is. Door eerder en beter samen te werken, kan worden voorkomen dat zorg onnodig zwaar wordt en mensen sneller terugkeren naar hun vertrouwde omgeving.  

Dat vraagt ook om het tijdig voeren van gesprekken over wat iemand nog wil, kan en belangrijk vindt, ook als het gaat over behandelingen aan het einde van het leven. De toekomstige oudere wil niet dat er óver hem of haar wordt beslist, maar mét hem of haar. ‘De beweging naar de voorkant in de zorg vraagt om vermaatschappelijking en samenwerking, met oog voor wat mensen zelf en samen kunnen.’ Aldus Anneke Westerlaken.  

Daarnaast is er behoefte aan nieuwe woonvormen en zorgconcepten die zorg en wonen beter verbinden. Het gaat niet enkel om gebouwen, maar om gemeenschappen waar mensen elkaar kennen en helpen. Om dit mogelijk te maken is flexibele en toekomstgerichte bekostiging nodig die samenwerking beloont in plaats van belemmert.