ActiZ vroeg Berenschot te onderzoeken wat de invloed van beleidswijzigingen is op de administratieve lasten. Welke mechanismen liggen hieraan ten grondslag, en waar en op welke wijze ontstaan administratieve lasten in het beleidsproces? Het onderzoek laat duidelijk zien dat beleidsmakers een blinde vlek hebben als het aankomt op administratieve lasten. Trudy Prins, lid themacommissie Arbeid bij ActiZ en voorzitter raad van bestuur De Rijnhoven: ‘Als je kijkt naar alle grote beleidswijzigingen die op de ouderenzorg afkomen, is het essentieel dat dit onder de aandacht komt bij de politiek. Het laatste wat de ouderenzorg kan gebruiken zijn nog meer onnodige administratieve lasten.’

Te laat aandacht in het beleidsproces

De belangrijkste conclusie uit het onderzoek is dat administratieve lasten vooral ontstaan doordat ze te laat in het beleidsproces aandacht krijgen. De impact van beleidswijzigingen op administratieve lasten voor zorgaanbieders en zorgmedewerkers, wordt structureel onderschat. Neem het voorbeeld van de overheveling van behandeling. De inhoudelijke en financiële afwegingen bleken tijdens de besluitvorming zwaarder te wegen dan de onuitvoerbaarheid van de maatregel en de administratieve lasten die daarmee gepaard gaan. Dat terwijl administratieve lasten veel indirecte effecten hebben, die voor een groot deel ook financieel zijn. Ze zijn alleen vaak te laat of komen helemaal niet in beeld, waardoor ze (ten onrechte) niet meegenomen worden in de besluitvorming. Daardoor ontstaat het risico dat besluiten worden genomen op basis van verkeerde informatie.

Trudy Prins: 'Wat wij vaak zien is dat het veld, bijvoorbeeld brancheorganisaties, pas betrokken wordt op het moment van besluitvorming. En dus niet of te weinig wanneer het beleid wordt ontwikkeld en belangrijke keuzes worden gemaakt. Wanneer je als veldpartij te laat hierbij wordt betrokken, kun je vaak alleen nog wat op de inhoud bijschaven. De ingeboekte kostenbesparing en de administratieve lasten, als gevolg van het beleid, blijven dan vaak ongewijzigd. Op die manier blijven administratieve lasten telkens ontstaan.’ 

Cultuurprobleem

Administratieve lasten zijn deels een cultuur- en kennisprobleem, zo stellen de onderzoekers van Berenschot. Er wordt te makkelijk door iedereen gezegd dat het belangrijk is, terwijl in de praktijk wordt geaccepteerd dat het bijna niet te beïnvloeden is. Daarbij speelt mee dat beleidsmakers bij de beleidsvorming te weinig begrip hebben van administratieve lasten en welke impact het heeft. ‘Daar moet echt veel meer aandacht voor komen, willen we dit goed aanpakken’ aldus Prins.

Aanpak tekorten arbeidsmarkt

Administratieve lasten kosten de verpleeghuiszorg 25.000 fte, bleek een aantal jaar geleden al uit vorig Berenschot-onderzoek. Het verminderen van hiervan is een belangrijk onderdeel bij het aanpakken van tekorten op de arbeidsmarkt. Maar dat gaat helaas niet zomaar: de administratieve lasten verminderen is voor een groot deel afhankelijk van wijzigingen in wet- en regelgeving, zo bleek uit SIRM-onderzoek. Dit aanvullende onderzoek van Berenschot bevestigt dat de impact op administratieve lasten onvoldoende én te laat wordt meegenomen in het nieuwe en huidige beleid voor de ouderenzorg.