Het Makerscollectief: hoe ontwerpers nieuwe perspectieven schetsen voor complexe problemen 

Na een introductie van vice-voorzitter van ActiZ Ronald Schmidt en Paulien Melis namens de Dutch Design Foundation, neemt René Poort van Reclassering Nederland ons mee in het Makerscollectief. Het Makerscollectief is een groep ontwerpers die binnen het ministerie van Justitie en Veiligheid (en uitvoeringsorganisaties als Reclassering Nederland) werkzaam zijn. Met het Makerscollectief zijn zij op zoek gegaan naar nieuwe perspectieven voor complexe veiligheidsproblemen. Poort vat hun aanpak als volgt samen: 

• We stellen het probleem ter discussie: wat is de vraag achter de vraag? 
• We stellen burgers centraal bij de zoektocht naar een oplossing. 
• We combineren wetenschap met creatief denken: hoe kunnen we andere dingen meten?
• We maken ideeën snel tastbaar om zo aannames te toetsen: we leveren iets op zodat het idee zichtbaar wordt. 
• We werken samen met mensen uit verschillende contexten om zo bredere perspectieven op maatschappelijke vraagstukken los te laten
• We positioneren makers op plekken waar ze het hardst nodig zijn. 

De vastgoedsector: minder stenen, meer focus op ontmoeting

Jacoba van Gastel, projectleider transities in toezicht, vastgoed en micromobiliteit, neemt de aanwezigen mee in de wereld van vastgoed. Vanuit haar motto: ‘minder stenen en meer focus op ontmoeten’ zet zij zich in voor het organiseren van zorgzame buurten. Dit sluit naadloos aan op de ontwerpvraag die in het What if Lab centraal staat: ‘Wat als… er zorgzame gemeenschappen zijn, die wederkerig samenleven. Wat betekent dit dan voor de rol van professionals in de ouderenzorg?’ 

Aan de hand van drie onderdelen licht van Gastel haar visie toe. Artificial intelligence (AI) wordt steeds vaker ingezet. Volgens van Gastel kan het zeer verhelderend zijn om iemand op het gebied van AI regelmatig mee te laten denken. Het tweede onderdeel gaat om het centraal stellen van beweging en ontmoeting. Dat is gebaseerd op de Blue Zones (afgebakende gebieden waarvan de bevolking een specifieke levensstijl en leefomgeving deelt en waar de mensen langer leven). Ook benadrukt ze het belang van wederkerigheid. Hoe blijf je ertoe doen in de maatschappij? Tot slot benoemt ze constructivistisch leiderschap. Een andere manier van denken en leiding geven: samen bepalen welke risico’s je met elkaar acceptabel vindt en hoe je hierop wilt handelen. 

Interactie tussen professionals en bewoners in een andere setting   

Ontwerper Marjolein Vermeulen vertelt over De Nacht Club, een plek voor ontmoeting tussen bewoners en professionals in de nacht. Het initiatief kwam tot stand in de gemeente Rotterdam, in samenwerking met bewoners uit de buurt. Door het creëren van een tijdelijke autonome zone in een publieke ruimte, gaan bewoners en professionals in gesprek met elkaar zonder aannames, vooroordelen en zonder elkaar te categoriseren. Waarom in de nacht? De nacht staat voor spanning, intimiteit en creativiteit. Veel buurten en organisaties hebben behoefte aan deze mate van openheid in gesprekken, maar zitten vast in routines. Door het verplaatsen van deze gesprekken naar de nacht of naar een andere setting, ontstaat er ruimte voor waardevolle uitwisseling en raken vastzittende patronen en aannames doorbroken. Om vervolg te geven aan dit succesvolle initiatief is de Nacht Club Academie opgericht. De Nacht Club Academie biedt een inspirerende plek voor beleidsmedewerkers, ambtenaren en andere professionals om samen met ontwerpers en bewoners te werken aan durfruimte voor vraagstukken rond vertrouwen en veiligheid. 

Vaker het gesprek aangaan

Na het horen van deze inspirerende verhalen, gingen deelnemers met elkaar in gesprek. Hoe kunnen we van deze praktijkvoorbeelden uit andere sectoren leren? En welke raakvlakken zien we met onze sector? De sessie heeft aangetoond dat samenwerken met de creatieve sector waardevolle, nieuwe perspectieven kan bieden voor de zorgsector. Zowel om veranderingen binnen een organisatie teweeg te brengen als andere gesprekken te voeren in een veilige omgeving, waardoor samenwerking met andere partijen tot stand kunnen komen. En zoals een van de deelnemers opmerkte: “Ik moet echt vaker het gesprek aangaan.”