Als wijkverpleegkundigen hebben wij zelf het draagkracht- draaglast model aangereikt wat zich leent voor de ordening tot cliëntprofielen. Dat is een manier om samen met de cliënt te bespreken welke draaglastfactoren en welke draagkrachtfactoren de cliënt heeft. Zo wordt duidelijk waar versterking en ondersteuning nodig is. Uiteindelijk moet dit leiden tot een bekostiging die recht doet aan de essentie van wijkverpleging. Maar voordat we er een bekostigingsmodel aan kunnen verbinden, hebben we nog een weg te gaan samen. Een weg die begint bij onze vakontwikkeling. 

Drie stappen

Er zijn drie stappen in het verpleegkundig proces voordat ik als wijkverpleegkundige een zorgplan met een cliëntprofiel en (in de toekomst) een bekostiging kan vaststellen. De eerste stap is beslissen of, hoe en wanneer we een zorgvraag beantwoorden (triage). De tweede stap (anamnese) is dat we gegevens verzamelen over hoe iemand zijn leven leeft, welke gezondheidsproblemen er zijn, hoe de cliënt hier mee om gaat en wat iemand graag (weer) wil kunnen doen. De derde stap (klinisch redeneren) is deze gegevens beoordelen en beslissen wat de cliënt en het netwerk zelf kunnen doen en welke ondersteuning wij als wijkverpleging bieden: hulpmiddelen, digitale zorg, fysieke zorg, deskundigheidsniveau en de duur van de zorg. De uitkomsten leggen we vast in het zorgplan waar we een indicatie koppelen met in de toekomst een cliëntprofiel en daaraan gekoppelde financiering.

Het zorgplan

Voor de verslaglegging van het zorgplan hebben we een “standaard” die in het ECD wordt ondersteund. Veel organisaties werken met Omaha of Nic-Noc-Nanda. Voor de andere fases van het verpleegkundig proces is er geen methodiek afgesproken en deze fases worden ook niet eenduidig ondersteund in de ECD’s. We zijn nu dus alleen in staat om de gegevens uit de zorgplannen te vergelijken.

In het zorgplan wordt de uitkomst van de eerste drie fases vastgelegd. Maar omdat hier nog geen standaard methode voor is, zien we te veel praktijkvariatie in de zorgplannen en in de indicaties. Landelijk hebben we drie jaar geleden met het Nederlands Wijkverpleegkundigen Genootschap een assessment met dezelfde casus gehouden. De praktijkvariatie is zo groot dat dat varieert van geen zorg tot driemaal daags wijkzorg en alles wat ertussenin zit bij dezelfde casus. Ik snap dat het voor de NZa dan moeilijk is om beleid te maken op basis van ons vak, zoals in dit geval beleid voor een nieuwe bekostiging op basis van cliëntprofielen. Voor onze professionaliteit en vertrouwen in ons vak is deze ontwikkeling wel wenselijk.

Het draaglast- draagkrachtmodel dat wij hebben aangedragen om te komen tot cliëntprofielen is gebaseerd op Positieve Gezondheid. Dit gaat over het aanpassingsvermogen (draagkracht) om zich aan te kunnen passen aan gezondheidsproblemen (draaglast) vanuit eigen regie.

Standaardiseren

We moeten nog wel goed nadenken over de manier waarop de ondersteuningsbehoefte is geformuleerd. Deze is nu geformuleerd in termen als continentie, wassen/ douchen/ medicatiegebruik en verpleegtechnische zorgvagen. Dat hebben we dus nog niet goed gedaan, want als je vanuit het draagkracht- draaglastmodel redeneert, dan is het niet zo belangrijk WAT we doen maar veel belangrijker HOE we het doen. Een voorbeeld: als blijkt dat een iemand ondersteuningsvraag heeft bij wassen en aankleden, dan kunnen we een instructie geven, een filmpje laten zien, het voordoen, een briefje met een stappenplan naast de wastafel hangen, de partner leren hoe hij zijn vrouw kan wassen of wij voeren de handeling uit. Als je kijkt naar de kosten van de zorg varieert dat tussen 1 uur in totaal omdat de cliënt zich daarmee redt, tot twee maal daags jarenlang wassen. Kortom op basis van WAT we doen komen we niet tot een bekostigingsmodel maar op basis van HOE we het doen wel.

Dat betekent dat het draagkracht- draaglastmodel en de cliëntprofielen doorontwikkeld dienen te worden. We werken samen met de NZa, wijkverpleegkundigen van meerdere grote organisaties, de afdeling wijkverpleegkundigen van de V&VN en verplegingswetenschappers. Als eerste stap willen we alle fases van het verpleegkundig proces professionaliseren en standaardiseren zodat dat ondersteund kan worden in het ECD. Zodat we kunnen leren van en met elkaar, onze keuzes kunnen verantwoorden en de resultaten van onze beslissingen kunnen aantonen. De praktijkvariatie zal verminderen, wat betekent dat de uitkomsten voorspelbaar worden van ons handelen en we betere afspraken over financiering kunnen maken.

Tegelijkertijd met de doorontwikkeling wordt dit jaar de huidige Casemix vragenlijst getest. Het is dan wel mijn vermoeden dat de handelingen onvoldoende relatie hebben met bekostiging maar dat is nog niet aangetoond. De ervaringen met het testen kunnen we gebruiken voor de doorontwikkeling. De doorontwikkeling moet leiden tot een nieuwe kwaliteitsstandaard voor onze beroepsgroep. En op basis daarvan kunnen we de samenhang voor een betere bekostiging onderzoeken. Een bekostiging gebaseerd op de inhoud om de zorg ook in de toekomst professioneel en toegankelijk te houden.

Passende zorg

Betere afspraken over financiering betekent dat het handelen niet meer het meeste geld opbrengt. De nieuwe financiering moet bevorderen dat we Passende Zorg leveren, passend bij iedere cliënt, iedere context in iedere specifieke situatie. Het handelen van de Wijkverpleging is dan ook altijd gericht op het versterken van de eigen mogelijkheden van mensen. We zoeken continu naar passende en duurzame oplossingen in de directe omgeving van mensen. Zodat mensen zo lang mogelijk kunnen (blijven) doen wat voor hen belangrijk is.