Het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) en het Hoofdlijnenakkoord Ouderen (HLO) moeten zorgen voor duidelijke afspraken en een gezamenlijke visie op de toekomst van de zorg. Op dit moment is de ouderenzorg te complex: mensen ontvangen zorg vanuit drie verschillende wetten, wat verwarrend is voor cliënten, naasten en zorgverleners. Tegelijkertijd groeit het personeelstekort en neemt de zorgvraag toe door vergrijzing en een toename van ongezonde levensjaren. Terwijl de financiële houdbaarheid van de ouderenzorg ook steeds meer onder druk komt te staan. Volgens ActiZ kan de politiek deze uitdaging niet langer voor zich uitschuiven. Er is lef en daadkracht nodig van de politiek om scherpe keuzes te maken.

Het gaat om de verdeling van schaarste: in Nederland zullen we anders moeten omgaan met schaars personeel en financiën. Een gezamenlijke visie op de noodzakelijke veranderingen is daarbij cruciaal, inclusief het maken van structurele keuzes. Enerzijds moeten we vasthouden aan de koers van zelfredzaamheid, langer thuis wonen en het benutten van technologische innovaties. Anderzijds zijn fundamentele aanpassingen in wet- en regelgeving nodig, zoals in de Wet langdurige zorg (Wlz) en, in mindere mate, de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De kernvraag is: wie heeft recht op welke zorg? Daarover moeten politieke keuzes worden gemaakt.

Een belangrijke keuze gaat bijvoorbeeld over de toegang tot het verpleeghuis of verpleegzorg thuis. Nu krijgt iemand Wlz-zorg met verblijf als 24-uurs zorg in de nabijheid nodig is. Maar bij die beoordeling wordt onvoldoende rekening gehouden met iemands sociale omgeving, iemands eigen inzet op zelfstandigheid (reablement) en het benutten van (technologische) hulpmiddelen. Terwijl dat er juist voor zou kunnen zorgen dat 24/7 zorg met verblijf niet altijd nodig is. ActiZ pleit ervoor om deze factoren dus mee te wegen bij de toewijzing van verpleeghuiszorg, zodat de meest kwetsbare mensen daar een plek kunnen krijgen. En zorg en financiën eerlijker verdeeld worden. Dit vraagt van de politiek om een grondige herziening en vereenvoudiging van Wlz-zorg thuis. 

Nou, dat is nu net een voorbeeld van een verkeerde keuze. Niet voor niets adviseert de Raad van State heel negatief over het wetsvoorstel dat dit zou moeten regelen. Als verdeling van schaarste het probleem is, hoe is dan de zorg openstellen voor nog meer mensen, de oplossing? Wat we nu zien is dat de politiek wil bezuinigen op het zorggeld voor de meest kwetsbaren, op verpleeghuiszorg en tegelijkertijd honderden miljoenen wil investeren voor mensen die juist nog veel minder zorg nodig hebben. Ik kan dat niet goed rijmen met elkaar. 

Het lijkt erop dat het kabinet onvoldoende in staat is een helder toekomstperspectief te schetsen en daardoor terugvalt op oude, bekende situaties. Maar zich hierbij onvoldoende realiseert dat de samenleving veranderd is en er daarmee een andere opgave voor ons allemaal ligt. Overigens zijn voldoende woningen tussen thuis en het verpleeghuis natuurlijk wel noodzakelijk.

Een grote zorg voor de sector zijn de geplande bezuinigingen in 2026. Er worden honderden miljoenen bezuinigd op de tarieven van de verpleeghuiszorg. De overgang naar een toekomstbestendig zorgstelsel vraagt tijd, duidelijk beleid en financiële stabiliteit. Bezuinigingen zonder goede onderbouwing zorgen nou juist voor onzekerheid en extra druk op zorgpersoneel. Dat is geen oplossing. ActiZ pleit ervoor om de 600 miljoen euro die gereserveerd is voor de verzorgingshuizen, in te zetten voor de herziening van de huidige Wlz-zorg thuis en het dempen van de besparingen op de zorg voor de meest kwetsbaren thuis.