De zorg voor ouderen gaat fundamenteel veranderen de komende jaren. Het aantal 65-plussers stijgt de komende twintig jaar met meer dan de helft tot bijna vijf miljoen. Het aantal 90-plussers stijgt zelfs met 200 procent. Dit zorgt voor grote uitdagingen in het organiseren van zorg. Zorg die ook kwalitatief, betaalbaar en toegankelijk moet zijn. Als sector profiteren we daarom graag van kennis en kunde uit andere landen. Door ervaringen uit te wisselen ontstaan weer nieuwe perspectieven of oplossingsrichtingen.

Hoe is het in Japan geregeld?

In 2000 werd in Japan een verzekering voor langdurige zorg geïntroduceerd. De verzekering is verplicht voor mensen vanaf 40 jaar, en vanaf 65 jaar kunnen ouderen hiervan gebruik maken. De overheid en de burger nemen elk 50 procent van de premie voor hun rekening. Met de intrede van dit beleid werd ook de ouderenzorg gedecentraliseerd. De centrale overheid zette een stap terug en liet het aan regio’s en steden over om autonoom plannen te maken. In 2014 werd het community-based integrated care system ingevoerd, dat stoelt op vier pijlers: huisvesting, community, multigenerationeel, publieke en private samenwerking.

Verschillen met Nederland

Waar in Nederland mantelzorg vaak door de directe omgeving van ouderen wordt geboden, ligt in Japan de nadruk op de gemeenschap. Ouderencentra maken deel uit van de samenleving en staan in nauw contact met de omgeving. Noritake spreekt over een paradigmashift van medicalisering naar community. Het begrip gezondheid verandert van betekenis. Ouderen zijn niet bezig met medische voorzieningen en zorg, maar vinden het vooral belangrijk om goed te wonen. Hiervoor zijn een aantal, door private initiatieven, bijzondere projecten voor ontwikkeld. Daarnaast werken ouderen in Japan vaak langer door, waardoor ze productiever en - als positief neveneffect - gezonder blijven.

Arbeidsmarktsituatie

Door de vergrijzing en ontgroening is het arbeidsmarktprobleem vergelijkbaar met dat van Nederland. Een verschil is dat de lonen in Japan lager liggen, wat de zorg nu goedkoper maakt, maar wat op termijn tot een teruglopende interesse voor het zorgberoep kan leiden. Men is zich ervan bewust dat dit aangepakt moet worden. Zorg in ouderencentra blijft goedkoper dan zorg thuis en in verpleeghuizen en door activering van de ouderen,  de inzet van de community en nieuwe technologieën kan het arbeidsmarktprobleem hopelijk opgelost worden.

Sociale en technologische innovatie

Alhoewel Japan vaak bekend staat om robotica, ligt hier in de zorg niet de nadruk op. Wel zoekt men naar hoe technologie kan helpen bij het verhogen van kwaliteit van leven en meer efficiënt inzetten van zorg. Vanuit dat perspectief zijn er allerlei technologische ontwikkelingen rondom domotica, apps, sensoren, robotica, inzet van GPS, en verdere technologische hulpmiddelen. Een verschil met Nederland is vooral dat technologie meer als normaal wordt gezien in de Japanse samenleving en ouderen positief zijn over inzet van technologie.