Het onderzoeksprogramma Pointer besteedde aandacht aan het gevolg van de Wet zorg en dwang dat er steeds meer gesloten afdelingen in verpleeghuizen verdwijnen. ActiZ-voorzitter Westerlaken is daar positief over: ‘Maatregelen die iemands vrijheid beperken, thuis of in het verpleeghuis, moeten worden besproken met degene die het betreft, zijn of haar vertegenwoordiger en andere zorgprofessionals. En de maatregelen moeten ook regelmatig geëvalueerd worden, ze mogen niet eindeloos duren. Telkens is de vraag: ‘Is dit nog steeds de best passende zorg?’ 

Nee, tenzij

Het uitgangspunt van de Wet zorg en dwang is ‘Nee, tenzij’. Zorg voor mensen die door hun ziekte of beperking niet (meer) zelf kunnen inschatten wat goed voor hen is, moet zo veel mogelijk op vrijwillige basis zijn. Westerlaken pleit voor zorgvuldigheid boven haast: ‘Het lijkt misschien alsof je kunt zeggen: ‘Oké, er is een Wet zorg en dwang en die zegt dat iedereen in principe gewoon naar buiten moet kunnen. Dus kan vanaf dat moment iedereen verpleeghuizen in en uit lopen. Maar dan ontken je wel een deel van de complexe realiteit.’ 

‘Alleen al’, zo vervolgt Westerlaken, ‘omdat naasten van mensen soms ook zeggen: ‘Ja, maar als mijn moeder ineens naar buiten loopt hier in de drukke stad. Hoe gaan we dat dan doen?’ En omdat zorgprofessionals zich vaak verantwoordelijk voelen voor de veiligheid van cliënten. Dus dat vraagt ook echt afstemming en reflectie om dat op een goede manier te doen.' 

Met elkaar

Het beperken en voorkomen van onvrijwillige zorg is ook werken met het dilemma tussen kwaliteit van leven en zo groot mogelijke veiligheid van mensen. Er is volgens ActiZ daarin een rol voor iedereen: ‘Hoe meer begrip er is voor mensen met dementie, hoe beter iemand die een beetje in de war is, geholpen kan worden. Het helpt bijvoorbeeld, zo geeft Westerlaken aan, wanneer winkeliers dichtbij een verpleeghuis ook weten wat dementie is en hoe je daarmee om kan gaan.