Afgelopen woensdagavond zond Omroep MAX de eerste aflevering uit van ‘De Toekomst is Grijs’.
Een cross mediaal project waarin de effecten van de vergrijzing op de samenleving worden onderzocht. We staan aan het begin van een vergrijzingsgolf: In 2040 is één op de vier Nederlanders 65 jaar of ouder, is het aantal 80-plussers verdubbeld naar twee miljoen. Ook gaat bijna een derde (!) van de medewerkers in de ouderenzorg de komende 10 jaar met pensioen. In de serie wordt de terechte vraag gesteld: ‘Zijn we voorbereid op deze demografische ontwikkelingen als we kijken naar wonen, werken, zorgen en leven?’

De tv-aflevering begint met drie prachtige dames- Greet, Roelie en Toos- die samen een potje kaarten. Ze hebben het over hoe het is om oud te zijn, vooral het gebrek aan contact staat centraal. Al snel komt het gesprek op de bejaardenhuizen die wegbezuinigd zijn en wordt duidelijk: er zijn te weinig woonplekken tussen het huis waar je al langer woont, en het verpleeghuis in. Ook samenwonen met een partner die wel in een verpleeghuis woont, is vaak onmogelijk. De eenzaamheid van de dames is voelbaar: “Als iemand me vraagt wil je een spuitje, zeg ik ja’’, klinkt er tijdens het gesprek.

Grenzen aan de zorg

De komende jaren zullen er meer ouderen zijn die zorg nodig hebben. Terwijl voor veel mensen het nu al voelbaar is dat er grenzen zijn aan welke zorg geleverd kan worden. Voelbaar voor de dochter die steeds vaker zorgt voor haar vader met dementie, omdat hij nog niet in een verpleeghuis terecht kan. Voelbaar voor de partner van iemand die na een operatie naar huis kan, maar waar nog geen wijkverpleging beschikbaar is. Voelbaar voor al die werkenden in de zorg die steeds vaker overvraagd worden, het gevoel hebben tekort te schieten en keuzes moeten maken. De zorg voor ouderen raakt ons vroeg of laat allemaal, daarom zou het voor een nieuw kabinet prioriteit moeten hebben.

Maar ook van ons als samenleving vraagt het meer bewustzijn over de grenzen die er aan de zorg zijn. Ook omdat de komende 10 jaar naar verwachting ruim 142.000 van de 470.000 medewerkers in de ouderenzorg met pensioen gaat. Het is dus een illusie dat meer zorgpersoneel het antwoord kan zijn op vragen die met wonen of eenzaamheid te maken hebben. De terugkeer van bejaardenhuizen lijkt misschien een voor de hand liggende oplossing, maar ook daar is de vraag of er genoeg mensen zijn om er te gaan werken. Daarnaast worden ook in nieuwe woonvormen de rol van naasten en de buurt hoe dan ook belangrijker.

Zelf nadenken

Dat betekent iets voor ons allemaal. In de eerste instantie dat we zelf nadenken over hoe we graag ouder zouden willen worden, en hoe we dat kunnen beïnvloeden. Waar wil je bijvoorbeeld wonen? Wie heb je om je heen? Kun je zelf iets betekenen voor je naasten, als zij zorg nodig hebben? Als vereniging van zorgorganisaties hebben we uit laten zoeken of en hoe Nederland nadenkt over ouder worden. Vooral mensen van 50 jaar en ouder denken wel eens na over ouder worden, maar weten niet goed hoe ze zich hierop kunnen voorbereiden.

En daar ligt een belangrijke taak voor een nieuw kabinet. Om met elkaar beter oud te kunnen worden, is actie nodig. Zoals het goed belonen van al die mensen die werken in de zorg, en hen niet te belasten met meer bureaucratie. Daarnaast het bouwen van voldoende woningen voor ouderen, die bijvoorbeeld gelijkvloers zijn, en waar het zorgen voor elkaar ook makkelijker wordt. Bovendien het ondersteunen van mantelzorgers en investeren in technologieën die mensen meer zelfstandigheid biedt en zorgprofessionals ondersteunt.

In het afgelopen regeerakkoord stond het woord vergrijzing niet genoemd, en ontbrak een visie op een ouder wordende samenleving. Dat kunnen we ons niet meer permitteren, nu de grenzen aan de zorg voor iedereen steeds voelbaarder worden. Iedereen kent wel iemand, of ís zelf iemand, die oud is en kwetsbaarder wordt. We worden met elkaar steeds ouder en dat is een prachtig gegeven, maar om van de grijze toekomst geen donkere toekomst te maken is meer visie en daadkracht nodig van een nieuw kabinet.

Dit opiniestuk van Anneke Westerlaken is gepubliceerd in De Volkskrant op vrijdag 9 februari