Schijnveiligheid wegnemen

Slimme nachtzorg is een manier om schijnveiligheid weg te nemen bij cliënten en mantelzorgers. In de nacht waren er controlemomenten. Bijvoorbeeld bij alleenwonende cliënten met (beginnende) dementie die een verhoogd risico op dwalen en vallen hebben. Of bij alleenwonende cliënten die zelf niet kunnen- of vergeten te alarmeren. Een controlemoment is een momentopname. Op het moment van controle kan de situatie stabiel zijn, maar dit betekent niet dat dit de hele nacht zo blijft.

Uit onderzoek blijkt dat het verstoren van de nachtrust een enorme impact kan hebben op de gezondheid van een cliënt. Beleidsmedewerker Sanneke Heij vertelt: ‘Als je ‘s nachts bij een cliënt binnenkomt en de cliënt lijkt door te slapen, verstoor je alsnog de nachtrust.

Vanuit Icare zijn we in 2018 gaan nadenken: hoe kunnen we onze nachtzorg slimmer en beter inrichten? Er zijn al veel technologische ontwikkelingen in de zorg, ook op het gebied van nachtzorg. Samen met Sensara, een zorgtechnologiebedrijf gespecialiseerd in slimme monitoringsoplossingen voor intramurale- en extramurale zorg, zijn we om de tafel gaan zitten om een product te ontwikkelen, passend bij onze zorgvraag voor de nacht.’

Implementatie

In maart 2019 is Icare gestart met een proefperiode van slimme nachtzorg. Thuiswonende cliënten kregen tijdens deze proef bewegingssensoren en een bedsensor van Sensara in hun woning geïnstalleerd. De slimme software leert de gewoonten van een cliënt kennen en registreert afwijkingen. Denk aan afwijkingen zoals iemand die ’s nachts langer dan de ingestelde tijd uit bed is en er is geen beweging waargenomen (mogelijk gevallen). Of wanneer iemand ’s nachts het huis verlaat (mogelijk dwalen). Bij een ongewone afwijking (tussen 23.00 en 07.00 uur), gaat er een alarm naar de Zorgcentrale Noord (ZCN). De zorgcentrale stuurt de melding door naar een zorgprofessional van Icare, die vervolgens naar de cliënt gaat om te kijken. Een cliënt krijgt op deze manier alleen zorg in de nacht als er echt iets aan de hand is.

Positieve resultaten

‘Door middel van onderzoek en het vragen van feedback konden we na de proefperiode een eindconclusie trekken: wat levert de inzet van slimme sensoren op?’, vertelt Heij. De resultaten waren positief. Het geeft zowel cliënten als mantelzorgers geruststelling en een veilig gevoel. Zorgmomenten in de nacht worden teruggedrongen, want zorgprofessionals gaan alleen op pad als er echt wat een de hand is’, aldus Heij. Uit ons onderzoek blijkt dat wijkverpleegkundigen de toepassing aanraden bij hun collega’s.

De inzet van wijkverpleging in de nacht wordt flink gereduceerd door het gebruik van slimme nachtzorg: van 7,3 uur naar 1,12 uur gemiddeld per maand per cliënt. Dat is goed nieuws, want de cijfers liegen er niet om. Door de vergrijzing moet de productiviteit van zorgmedewerkers de komende jaren meer dan verdubbelen om aan de toenemende zorgvraag te kunnen voldoen. Deze groei is niet bij te benen. De zorg moet dus anders worden georganiseerd. Technologische innovatie is hierbij cruciaal.

Relatiemanager Ras : ‘We hadden verwacht dat cliënten zouden denken: Ik wil niet in de gaten gehouden worden. Het voordeel is dat we met bewegingssensoren werken en niet met camera's. Hierdoor blijft de privacy van de cliënt gewaarborgd.’ Heij vult aan: ‘Personenalarmering is al langer geaccepteerd, omdat een cliënt actief kan alarmeren als er hulp nodig is. Wij leggen dan uit: Stel dat u vergeet om uw alarmering om te doen en er gebeurt wat met u, dan hebben wij daar geen weet van. Als we een cliënt op die manier meenemen, zien ze de meerwaarde in van slimme sensoren.’

Mooie bijvangst

Uit het onderzoek kwam ook zogeheten ‘bijvangst’ naar voren: de inzet van leefstijl monitoring. Dit houdt in dat de leefstijl van de cliënt gevolgd kan worden door middel van een app. Heij vertelt: ‘Niet alle meldingen in de app zijn zorg gerelateerd. Iemand is bijvoorbeeld minder gaan lopen, heeft minder bezoek gekregen dan normaal of iemand doet langer over het badkamerbezoek. De mantelzorger heeft inzicht in de app en kan opvallende patronen signaleren en hierover met de zorgprofessional in gesprek gaan.’

Heij vervolgt: ‘De grootste winst is dat de mantelzorger zich ’s nachts niet meer druk hoeft te maken dat hij onverwachts op pad moet gaan. De nacht periode is een zeer belastende periode voor mantelzorgers. Het inzet van slimme sensoren geeft hen veel meer rust.’

De toekomst

Hoe de toekomst eruit ziet? Heij: ‘Momenteel wordt er onderhandeld met Sensara, zodat we slimme nachtzorg in de toekomst grootschalig kunnen implementeren bij Icare en bij de overkoepelende organisatie: Espria. Ook staan we aan de rand van het starten met telemonitoring, (hierbij krijgt de cliënt een kastje thuis met meetapparatuur, waarmee waarden zoals gewicht, bloeddruk of hartslag worden gemeten en doorgegeven)  in samenwerking met huisartsen en verpleegkundig specialisten.

Ras vertelt: ‘We hebben onze resultaten en kennis gedeeld met diverse partijen zoals collega zorgaanbieders, zorgverzekeraars, Alzheimer Nederland en Vilans. Onze slimme nachtzorg oplossing is door Vilans aangemerkt als kostenbesparende technologie inzet. Zorgverzekeraar VGZ heeft slimme nachtzorg aangemerkt als ‘zinnige zorg’. Het ministerie van VWS heeft  opdracht gegeven om tijdbesparende technologieën voor de ouderenzorg in kaart te brengen. Het rapport Tijdbesparende technologieën in de ouderenzorg’ gepresenteerd aan de Tweede Kamer. In dit rapport is ook slimme nachtzorg opgenomen.

Het lijkt ons geweldig als ook andere zorgorganisaties met slimme nachtzorg aan de slag gaan, toch is er een belemmering. Heij vertelt hierover: ‘Organisaties vinden het spannend, omdat het allemaal nieuw is. Daarnaast hebben we de afgelopen twee jaar drukke tijden gehad in de wijkverpleging, onder meer door corona. Een andere zorgorganisatie, Zorggroep Meander uit Drenthe, is wel begonnen met het inzetten van slimme nachtzorg, nadat ze informatie via ons hebben ingewonnen. We hopen dat er meer organisaties volgen in de toekomst, het heeft ons namelijk veel opgeleverd.‘

Dit artikel verscheen eerder op 30 mei 2022.