De toekomst van de zorg voor ouderen: van uitdaging naar concrete handvatten keyvisual

CuraMare zet al langere tijd in op zorgzame wijken en gemeenschappen en sloot zich aan bij het What if Lab ‘En nu wij samen’. Hoe betrek je de organisatie en zorgprofessionals bij een ontwerpend onderzoek naar de ouderenzorg van de toekomst? En hoe zorg je dat de inzichten echt landen in de organisatie? We spraken met manager projecten en innovatie Lisa Gelder-van der Staaij. Door samen te werken met ontwerpers en nieuwe werkvormen te gebruiken, werden complexe vraagstukken tastbaar gemaakt, ontstond energie en verbinding en kwamen waardevolle inzichten naar voren. ‘Innovatie draait niet om snelle oplossingen, maar om het toevoegen van een ontbrekend perspectief’, aldus Lisa Gelder-van der Staaij.
Jullie zijn vanaf het begin betrokken bij het What if Lab. Hoe is het proces binnen de organisatie verlopen?
‘Binnen CuraMare zijn we al langere tijd bezig met het versterken van zorgzame wijken, buurten en gemeenschappen. Toen het What if Lab voorbijkwam, herkenden we daar meteen veel in. Het idee om met een ander perspectief naar de ouderenzorg te kijken, buiten onze eigen kaders, zien we als heel waardevol. Dat was voor ons de trigger om mee te doen. Juist door samen te werken met ontwerpers kun je dingen anders zien én doen. ‘
Hoe heb je de organisatie en zorgprofessionals betrokken bij dit traject?
‘Ik ben aangesloten bij diverse bestaande overlegstructuren zoals de medezeggenschapsraad en ondernemingsraad. Ik trad op als verbinder: ik haalde op wat er speelde, bracht dat mee naar het ontwerpteam, en nam andersom de werkvormen weer mee terug de organisatie in. Ik nam steeds iemand anders mee vanuit de organisatie naar het ontwerpteam. Er zijn namelijk meer collega’s bezig met de toekomst van zorg of actief in zorgzame gemeenschappen. Zo raakte een bredere groep betrokken en kreeg het project meer draagvlak. Zorgprofessionals betrok ik via de verpleegkundige adviesraad en de ondernemingsraad. Later deden we een oproep op intranet en zijn enthousiaste teams aangehaakt. Het hielp dat de thema’s aansloten bij onze recent vernieuwde visie en de ontwikkelingen op het gebied van informele zorg. Hierdoor voelde het niet als iets extra’s, maar als een logisch vervolg.’
Wat levert de samenwerking met ontwerpstudio morgenmakers jullie tot nu toe op?
‘Het mooie is dat je leert om een groot, complex vraagstuk klein en tastbaar te maken. morgenmakers hielp ons om zorgvuldig na te denken: waar hebben we nou echt behoefte aan? Zij stellen ook de scherpe vragen van buiten de sector, zoals: ‘Waarom doen jullie dit eigenlijk zo?’ of ‘Maak je het niet te groot?’ Dat dwingt ons om anders te kijken. De werkvormen en interventies zorgden voor energie. Betrokken zorgprofessionals vonden het inspirerend om op ontwerpdagen andere werkvormen te ervaren en collega’s van andere organisaties te ontmoeten. Bij de pilot Ruimte pakken ontstond zelfs een plek waarin professionals ervaringen en foto’s deelden. Dat gaf een gevoel van verbondenheid en bevestigde dat meer organisaties met dezelfde vraagstukken bezig zijn. Bij de pilot Doe het samen hebben we domeinoverstijgend gewerkt, met de gemeente, woningcorporatie, casemanagement dementie, welzijnsorganisaties en andere zorgorganisaties. Dat sloot aan bij bestaande samenwerkingsverbanden, zoals het programma Toekomstbestendig leven op Goeree-Overflakkee.’
Welke inzichten zijn voor CuraMare het meest waardevol gebleken?
‘Een belangrijk inzicht is dat je bij complexe vraagstukken echt de tijd moet nemen om te vertragen. Innovatie vraagt niet om snelle oplossingen, maar om zorgvuldig te onderzoeken waar de behoefte ligt. Soms denk je dat een probleem vraagt om een extra hulpmiddel, terwijl de oorzaak iets heel anders blijkt te zijn. Ook zien we dat het proces zelf minstens zo waardevol is als het eindresultaat. Alleen al door collega’s en stakeholders in het traject mee te nemen, groeit het bewustzijn en de bereidheid om anders te werken.’
Hoe kijken jullie naar de toekomst, na afloop van het What if Lab?
‘De concepten Doe het samen en Ruimte pakken willen we zeker verder inzetten. Doe het samen kan bijvoorbeeld ook op bestuursniveau gebruikt worden om samenwerkingen te evalueren. Met Ruimte pakken willen we volgend jaar meerdere teams de kans geven om ermee te werken. Daarnaast zijn we binnen CuraMare gestart met de CuraMove Experience: een eigen ontwerpproces volgens design thinking, geïnspireerd door het What if Lab. We zijn begonnen met een vraagstuk rond de kortdurende zorg: hoe krijgen we cliënten meer in beweging tijdens hun herstel? Het idee is om dit structureel te doen: ieder jaar één of meerdere thema’s op deze manier aanpakken. Voor mij is de kern dat we geleerd hebben om vraagstukken niet direct met een oplossing te beantwoorden, maar eerst echt te onderzoeken. Dat levert verrassende inzichten op, en vaak ook praktische verbeteringen. We bouwen dus voort op wat we in het What if Lab hebben geleerd, en nemen die manier van werken mee in onze organisatie.’