Waar kunnen we je mee helpen?

Ben je naar iets specifieks op zoek? Vul hieronder je zoekterm in en we helpen je graag verder.

Veel gezocht: CAO Duurzaamheid IZA

Aanbevolen

Vernieuwers leestijd 1 min

'Het wordt tijd dat we vergroenen als zorginnovatie gaan zien'

Vergroening bij Pennemes heeft tal van positieve effecten

Link gekopieerd naar klembord

'Het wordt tijd dat we vergroenen als zorginnovatie gaan zien' keyvisual

Ouderen op een groen dakterras

Zorgorganisatie Pennemes is een groene oase midden in de binnenstad van Zaandam. De organisatie begon acht jaar geleden met het vergroenen van het woonzorgcomplex. Ondertussen is het gebouw voorzien van planten, bijenkasten en honderden vogelhuisjes. Dat is niet alleen goed voor de natuur, maar ook voor de vitaliteit van de bewoners. We spraken met innovatieadviseur Rutger de Graaf: ‘Het wordt tijd dat we vergroenen als zorginnovatie gaan zien.’

‘Onze focus op vergroening ontstond door een onderzoek van de Universiteit van Leiden waaruit bleek dat de luchtkwaliteit in zorgorganisaties slecht was’, vertelt De Graaf. ‘We willen de mensen gezond houden, maar we hebben tegelijkertijd ongezonde lucht. Pas tijdens de coronacrisis heeft dit onderwerp meer aandacht gekregen.’ Om de luchtkwaliteit te verbeteren heeft Pennemes planten in de binnenruimte geïntroduceerd. De Graaf: ‘De luchtkwaliteit kan je verbeteren met filters, maar die zijn duur en kunnen stuk gaan. Bepaalde planten zijn er ook heel goed in om de lucht te zuiveren.’ De zorgorganisatie zag meteen de positieve effecten. Na het introduceren van de planten nam de CO2 in de lucht af en werd de luchtvochtigheid beter. ‘Hierdoor kunnen bewoners beter ademhalen en voelen ouderen zich vitaler. Dit wordt ook bevestigd in vele wetenschappelijk onderzoeken.’

Wetenschappelijk bewezen

De wetenschappelijk basis is voor De Graaf belangrijk. ‘Een groene leefomgeving wordt vaak als leuk en mooi bestempeld, maar het wordt niet gezien als zorginterventie. Bij innovatie wordt al snel gewezen naar technologische interventies, terwijl het vergroenen ook een innovatie kan zijn. We gebruiken de natuur niet meer structureel, terwijl de gezondheidseffecten heel divers zijn.’ Uit onderzoek van Wageningen Universiteit bleek dat planten ook een psychologisch effect kunnen hebben. ‘Ik kende die onderzoeken niet, dat was voor mij een onderwerp wat ik associeerde met geitenwollensokken. Ik ben een gezondheidsprofessional, ik ben gewend om in medicijnen te denken. De onderzoeksresultaten waren voor mij echt een eye-opener. We worden creatiever, socialer, gaan meer bewegen en kunnen beter ademen en concentreren. Als ik deze effecten had met een pil, dan had iedereen die pil gewild. De natuur is een middel om Nederland gezond te houden en dit laten we grotendeels onbenut’, vertelt De Graaf.

Vergroenen in je eigen organisatie

Pennemes besloot om de omgeving van het woon-zorgcentrum te vergroenen, met een binnentuin, daktuin en plantenwand. ‘Als je wilt vergroenen binnen een zorgorganisatie, creëer je ook een nieuwe rol’, legt Jacob Spaander uit, die zijn eigen functie graag omschrijft als ‘dakboer’ verwijzend naar de daktuin. Zijn werk gaat verder dan het onderhouden van de daktuin, het gaat voornamelijk over mogelijkheden creëren voor bewoners om met groen bezig te zijn. Het sociale aspect daarbij is ook belangrijk. ‘Op het dakterras organiseren we ‘bakkie op het dakkie’. Dan serveren we koffie en koekjes en dat stimuleert mensen om te komen en met elkaar in contact te komen.’ Spaander krijgt hierbij hulp van vrijwilligers. Dit zijn bewoners van de aanleunwoningen, familie van bewoners en mensen die in de omgeving van het woon-zorgcomplex wonen.

Tuin met terras bij zorgorganisatie Pennemes

Tuin met terras bij Pennemes

Verbinding tussen bewoners met en de natuur

‘Door een tekort aan zorgmedewerkers is het nog belangrijker om de verbinding tussen bewoners en de natuur te herstellen’, vertelt De Graaf. ‘Er is in de komende jaren veel innovatie nodig om meer zorg te leveren met minder mensen. Er wordt op dit moment veel ingezet op technologie, maar het is belangrijk om ook oog te hebben voor de natuurlijke omgeving. Die zorgt er namelijk ook voor dat de zorgvraag vermindert. Veel zorgvragen zijn eigenlijk een vraag om aandacht. Er wonen hier 200 mensen en die kunnen samen heel veel ondernemen. Alleen hebben de bewoners niet altijd contact met elkaar. Daarom is het belangrijk om een omgeving te creëren die uitnodigt om elkaar te spreken. Als zorgorganisatie willen we een omgeving die het gedrag faciliteert wat we willen zien: met elkaar verbinden, elkaar helpen en je gezond en fijn voelen. Dit is precies wat een groene omgeving kan brengen’, vertel De Graaf enthousiast. Spaander sluit zich hierbij aan: ‘In het begin heb je grote doelen, maar eigenlijk merk je dat de ontmoetingen met mensen en de beleving die mensen hebben met groen het waardevolst zijn. Je ziet mensen genieten en je hebt leuke gesprekken met de bewoners. Je ziet bijvoorbeeld ook dat mensen met vergevorderde dementie weer helemaal opleven.’

Zelf aan de slag

Voor zorgorganisaties die ook willen beginnen met het vergroenen van de leefomgeving heeft De Graaf nog een belangrijke tip: ‘Begin laagdrempelig. Sommige onderwerpen zullen weerstand oproepen. Het is fijn om met iets kleins te beginnen en dat verder op te bouwen. Voor de ene locatie is het handig om te beginnen met planten om de lucht te zuiveren, terwijl een andere locatie besluit om eerst in te zetten op het toestaan van huisdieren voor bewoners. Als je makkelijk begint, vergroot dit het enthousiasme om verder te vergroenen.’

Pennemes is een kleinschalige zorglocatie waar 50 cliënten intramuraal wonen. Daarnaast wonen er 150 ouderen in de aanleunwoningen waar verschillende vormen van zorg worden geleverd. Op de locatie wordt op verschillende manieren aan duurzaamheid gewerkt. Zo is het pand voorzien van 500 zonnepanelen en worden de voedselresten gecomposteerd.

Mijn ActiZ

Voor leden van ActiZ

In de Kennisbank op Mijn ActiZ vind je meer informatie over duurzaamheid in de ouderenzorg.