Claire van Staaij (ABN Amro): ‘Tekort aan seniorenwoningen ook een probleem voor de zorgsector’
Meer regie bij gemeenten is cruciaal om de woningnood onder senioren aan te pakken
Claire van Staaij (ABN Amro): ‘Tekort aan seniorenwoningen ook een probleem voor de zorgsector’ keyvisual
Als er voldoende seniorenwoningen zijn waardoor ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen, lost dit meerdere problemen tegelijkertijd op. De doorstroming in de woningmarkt komt op gang en de oudere kan terecht in een geschikte woning. Hierdoor kan een beroep op de zorg worden voorkomen of uitgesteld. ABN Amro publiceerde hierover in januari een rapport. Wij spraken met Claire van Staaij, Sector Banker Vastgoed bij ABN Amro, en een van de auteurs van het rapport.
Wat was de noodzaak voor jullie om dit rapport uit te brengen?
‘Dat er een tekort is aan woningen is een probleem dat in alle lagen van de samenleving speelt, en iets wat ook veel aandacht krijgt in de media en in de politiek. Maar het tekort aan seniorenwoningen is zo mogelijk het nijpendst en krijgt heel weinig aandacht. Dat is gek, want een tekort aan woningen voor senioren is ook een probleem voor de zorgsector. Toen mijn ouders door gezondheidsproblemen niet meer samen zelfstandig konden blijven wonen ging ik zelf op zoek naar een passende oplossing. Wat ik toen tegenkwam stemde me niet vrolijk: er was om te beginnen bijna geen aanbod, bij woningen met een WLZ-indicatie waren er lange wachtlijsten, en voor reguliere seniorenwoningen hoge huurprijzen.’
Waarom zijn er volgens jullie te weinig seniorenwoningen?
‘Nederland moet tot 2030 zo'n 900.000 woningen bouwen om het bestaande woningtekort op te lossen. Daarvan zou minstens de helft een seniorenwoning moeten zijn. Nu kunnen ouderen vaak niet naar een levensloopbestendige woning of appartement verhuizen, met bijvoorbeeld valongelukken tot gevolg. De zorgkosten lopen zo onnodig hoog op, zowel voor de oudere zelf als voor de maatschappij. In het bouwen van deze nieuwe woningen spelen ontwikkelaars en woningcorporaties een rol, maar vooral ook de overheid. Die moet nu echt locaties gaan aanwijzen. Eigenlijk zouden gemeenten dat moeten doen, maar dat is schijnbaar een heel lastig proces. Op dit moment wordt er echt te weinig op geacteerd, waardoor veel bouwprojecten specifiek voor seniorenwoningen maar niet op gang komen.’
Waarom lukt het gemeentes dan niet om locaties aan te wijzen?
'Een gemeente moet om te beginnen de urgentie voelen dat er meer seniorenwoningen nodig zijn en dit verankerd hebben in een woonzorgvisie, maar in de praktijk hebben ze die vaak niet. Gemeentes moeten locaties aanwijzen waar seniorenwoningen (met of zonder zorg) gerealiseerd kunnen worden. Ons rapport laat zien dat dit soort woningen in de nabijheid van voorzieningen moeten zijn, en die plekken zijn duurder dan bijvoorbeeld een locatie aan de rand van de gemeente. Veel gemeentes zijn niet in staat om hun grondbeleid af te stemmen op de locaties die nodig zijn. Of ze hebben simpelweg de grond niet zelf in bezit.'
Taskforce Wonen en Zorg
Nederland is op dit moment niet in staat om de groeiende groep ouderen voldoende te faciliteren in hun (toekomstige) woon- en zorgbehoeften. Tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis gaapt een groot gat. De Taskforce Wonen en Zorg stimuleert gemeenten, woningcorporaties en zorgorganisaties bij het overbruggen van dit gat. De Taskforce is een initiatief van de VNG, Aedes, ActiZ, ZN en de ministeries van VWS en BZK. Een van de doelen van de Taskforce is stimuleren dat alle gemeenten een woonzorgvisie opstellen en daar ook zorgorganisaties bij betrekken.
Wat zou een oplossing kunnen zijn?
'Gemeentes moeten eigenlijk starten met een integrale gebiedsontwikkeling. Dan kun je dit op een hele andere manier gaan regelen. Het vinden van een geschikte locatie is vaak een complex probleem. Je ziet ook dat dat gemeentes daar nu vaak op vastlopen.
Pak het daarnaast grootschaliger aan. Er zijn ontzettend veel initiatieven voor seniorenhuisvesting, maar het is heel erg versnipperd. Al die initiatieven beconcurreren elkaar op locatie. Het zijn vaak kleine complexen die gebouwd worden, veelal vanwege het uitgangspunt van community-vorming. Dat is belangrijk en dat begrijp ik. Maar dat kun je misschien ook op andere manieren bereiken, dus denk ook eens na over alternatieven voor die community-vorming. Je kunt je ook afvragen of vasthouden aan dit soort wensen nog reëel is met de tekorten die er zijn.'
Hoe kijken jullie als bank naar wat er nodig is om ouderen te laten bewegen op de woningmarkt?
'Verhuizen is voor senioren vaak niet aantrekkelijk. In ons rapport hebben we het ook over financiële overwegingen die een overstap naar een andere woning belemmeren. Iemand die zijn grote hypotheekvrije huis verkoopt voor een goede prijs wordt eigenlijk dubbel gestraft: het vermogen dat dan vrijvalt wordt belast in box 3, en vervolgens moeten ze vaak een kleinere woning gaan huren of kopen met hogere maandlasten. Het is dus belangrijk om zo'n overstap financieel aantrekkelijk of in elk geval aantrekkelijker te maken. In ons rapport noemen we ook enkele opties hiervoor.
Maar naast het financiële aspect moet je ouderen ook echt verleiden om die stap te zetten. Dat wordt nog te vaak vergeten. Het is te makkelijk om te denken dat een senior alleen maar een kleine woning zonder trappen nodig heeft. Ook senioren hebben behoeften en wensen en die zijn heel divers. Zorg voor een aantrekkelijker alternatief, dan komt die doorstroming echt wel op gang.'
Lees het volledige rapport van ABN Amro:
Mijn ActiZ
Kennisbank
Als lid van ActiZ vind je in de kennisbank meer artikelen, publicaties en handige documenten over het onderwerp Wonen.